-->
Home »
Home » Văn hóa Lào » Ẩm thực của người Lào

Ẩm thực của người Lào

Chủ Nhật, 16 tháng 3, 2014

Về ẩm thực của người Lào

Cây lương thực chủ yếu ở Lào là lúa nếp và lúa tẻ. Trên nương rẫy hoặc trong vườn còn trồng ngô, khoai sắn…nhưng đó chỉ là loại lương thực phụ. Trước đây diện tích lúa tẻ chiếm tỷ lệ không đáng kể và gạo tẻ chỉ để dùng làm bún, bánh trong những ngày lễ hội. Sau cách mạng năm 1945 diện tích gieo trồng lúa tẻ có tăng lên nhưng hầu như người Lào ưa thích ăn gạo nếp.
Ở nông thôn, xôi thường được ăn vào bữa trưa để những người đi lao động ngoài ruộng, trên nương rẫy mang theo tiện lợi. Bữa ăn không cần canh riêu, xào nấu, chỉ khúc cá nướng, gỏi “chèo” (ớt nướng bóc vỏ giã với cá nướng hoặc với mắm cà), quả chuối hoặc ít quả me chín ngọt là xong bữa. Cá, ốc, ếch, lươn, tôm, tép…là thức ăn được người Lào ưa thích và trở thành phổ biến trong các bữa ăn của hầu hết các gia đình. Hệ thống sông suối, ao hồ dày đặc ở Lào là nguồn tôm cá vô tận để nhân dân Lào đánh bắt. Thịt thú rừng cũng là nguồn thực phẩm quan trọng như hươu, nai, thỏ, kỳ đà, chim, sóc,…trong đó đặc biệt là rắn, trút, dũi đất (ỗn, tùn) được người Lào ưa thích. Thịt trâu, thịt bò được xếp hàng đầu trong các loại gia súc gia cầm, thịt lợn xếp sau cùng. Ở vườn, đất rất rộng nhưng người Lào không trồng nhiều rau xanh như nhân dân một số quốc gia lân cận. Ngoài số rau ít ỏi trong vườn, trên nương rẫy, người Lào còn dựa vào nguồn ra quả hái lượm ở trong rừng. Cùng với măng rừng, nấm, mướp, bầu, bí người Lào còn rất thích ăn các loại rau quả có vị đắng, chua, chát. Các loại gia vị được trồng phổ biến ở vườn, nương rẫy như các loại rau thơm, hành, tỏi, sả…đặc biệt là ớt. Ớt là loại gia vị không thể thiếu trong bữa ăn của người Lào. Trên nương rẫy, gò đất ở đồng ruộng đều được trồng ớt. Ớt chín, phơi khô đem gác bếp để ăn quanh năm. Những năm mất mùa ớt, tuy không như thiếu lúa gạo nhưng cũng khá vất vả, mọi nhà phải xuôi ngược xa gần để mua bằng được ớt. Có nhà phải ăn giềng hoặc gừng thay ớt.
Do ăn xôi là chủ yếu nên người Lào hay ăn các món ăn khô, đậm đà như xào, nấu. Ngoài muối, người Lào thường dùng “pa-đẹc” (mắm cá) để nêm thức ăn như nước mắm. Đến vụ đánh bắt cá, hộ nào cũng làm năm ba chum mắm để ăn quanh năm. Các bản mường ven sông suối, đánh bắt được nhiều cá thường làm nhiều mắm để bán hoặc đổi chác với các bản mường ở miền núi. Mắm cá không những để nêm thức ăn mà còn trở thành món ăn phổ biến trong những ngày mùa bận rộn công việc đồng áng hoặc những tháng mưa dầm không đi săn bắt hái lượm được. Trong những ngày này, bữa ăn ngoài ruộng rẫy chỉ cần khúc cá mắm có ớt, sả thái nhỏ gói lá chuối đem lùi tro gọi là “môôc-pa-đẹc” là xong bữa. Hầu như người Lào thích ăn các món nướng, lùi, hông. Từ rau xanh đến các loại quả, củ có chất bột người Lào đều hong chứ không luộc. Cách nướng hay lùi của người Lào cũng độc đáo, công phu. Miếng thịt, con cá thường được nướng chín vàng thơm ngon bằng than củi suốt một hai tiếng đồng hồ.
Những ngày lễ hội hay bữa cơm khách ở nông thôn lẫn thành thị thường có món gỏi cá hoặc thịt trâu thịt bò gọi là “lạp”. Vào mùa mưa, sẵn các loại măng tươi, bữa ăn hay có món canh măng gọi là canh da-nang, thơm ngon đậm đà (lá da-nang hái ở rừng đem vò kỹ lọc lấy nước nấu với măng). Trong bữa cơm khách dù thịnh soạn đến đâu, gia chủ thường làm bát “chèo” thường hay “chèo” mắm cá. Theo tập quán của Lào, trong bữa cơm khách thông thường “chủ nhà dẫn rượu, chủ mâm dẫn ăn” nghĩa là “tiên chủ hậu khách”. Và cơm nóng, canh sốt cũng là yêu cầu đối với bữa ăn, người Lào thường nói “ăn lúc đang nóng múa lúc đang say”. Trong bữa cơm khách, hay buổi liên hoan tập thể, thức ăn đã bưng ra dù ít nhiều ngon hay không ngon, mỗi người đều ăn mỗi món một chút để khỏi phụ lòng gia chủ. Trái lại khi nồi cơm, ép xôi quá ít đến mức thiếu, nhưng người ăn bao giờ cũng để ý chừa lại một ít để tượng trưng cho sự no đủ, thừa thãi cơm gạo.
Những ngày lễ hội, liên hoan tập thể bản mường hoặc gia đình tổ chức cưới xin, giỗ chạp người Lào thường uống rượu. Có hai loại rượu phổ biến là rượu cần và rượu đế nấu bằng gạo nếp. Trong ngày mùa lao động khẩn trương phải dầm mưa để cày bừa, người Lào cũng hay nấu rượu để uống. Các cụ già cũng thường uống rượu thuốc, ngâm với các loại rễ cây thuốc nam, mật thú rừng, rắn, bìm bịp…
Trước kia người Lào hay uống nước mưa hoặc nước giếng, nói chung là loại nước nguội. Sau cách mạng, nhân dân Lào đã uống nước đun sôi để nguội. Tại các bản mường ở miền Bắc và Trung Lào các cụ già thường uống nước chè tươi rất đặc hoặc uống các loại lá rễ có vị chát như chè tươi.
Trước kia phần lớn nam giới ở Lào hút thuốc lá-loại thuốc rê hộ nào cũng có thể tự túc được. Ở nông thôn hộ nào cũng có vườn thuốc lá. Sau khi thái và sấy khô, thuốc lá được xếp vào sọt đem gác trên chạn bếp để hút quanh năm. Nhìn chung người Lào ưa hút các loại thuốc lá nặng. Phụ nữ Lào cũng ăn trầu thuốc, nhất là khi lớn tuổi. Những ngày lễ hội, vào dịp dạm vợ, gả chồng, làm lễ cầu yên trên mâm lễ không bao giờ thiếu miếng trầu, quả cau, điếu thuốc cuốn. Những năm kháng chiến chống Pháp xâm lược trước đây, khi hành quân qua các bản mường, các chiến sĩ giải phóng nhân dân Lào và quân tình nguyện Việt Nam thường nhận được thuốc lá cuộn do các cô gái hoặc Hội mẹ chiến sĩ tặng.
Tags: